Tưới ngập – khô xen kẽ: Thay đổi nhỏ cho bài toán lớn trồng lúa

30/06/2025 06:00
Kỹ thuật tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) đang nổi lên như một giải pháp thực tiễn, phù hợp với điều kiện canh tác lúa tại nhiều vùng đồng bằng. Không phải là công nghệ đắt đỏ hay đòi hỏi máy móc hiện đại, AWD chỉ là một thay đổi trong cách người nông dân sử dụng nước: thay vì giữ ruộng luôn ngập, họ để mặt ruộng khô trong một khoảng thời gian nhất định rồi mới tưới lại. Cách làm này, tưởng như đơn giản, nhưng đang cho thấy hiệu quả rõ rệt về cả năng suất, chi phí sản xuất lẫn bảo vệ mô.

AWD bắt đầu được thử nghiệm ở đồng bằng sông Cửu Long từ khoảng 2010 thông qua một số chương trình phối hợp giữa Viện Nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI) và Bộ Nông nghiệp. Hiện nay, nhiều địa phương như Vĩnh Long, Trà Vinh, An Giang, Hậu Giang đã mở rộng mô hình ra hàng nghìn hecta với kết quả khả quan. Theo Cục Trồng trọt, việc áp dụng AWD đúng kỹ thuật giúp nông dân giảm trung bình từ 15–30% lượng nước tưới mà không làm giảm năng suất. Một hộ nông dân tại xã Mỹ Tú (Hậu Giang) cho biết, chi phí bơm nước đã giảm từ 900.000 đồng/ha xuống còn khoảng 600.000 đồng/ha mỗi vụ. Điều quan trọng hơn, đồng ruộng sau khi tưới khô xen kẽ cũng ít bị sâu bệnh hơn, đặc biệt là bệnh đạo ôn và rầy nâu.

Kỹ thuật thực hiện AWD không quá phức tạp. Nông dân sau khi gieo cấy khoảng hai tuần sẽ bắt đầu để mặt ruộng khô tự nhiên đến khi mực nước trong ống theo dõi (được chôn sâu dưới mặt ruộng) giảm đến đáy – tức khoảng 15 cm. Khi đó mới tiến hành bơm nước vào ruộng, ngập trở lại tầm 5 cm. Cứ như vậy, ruộng sẽ khô và ngập xen kẽ theo từng chu kỳ, trừ giai đoạn trổ bông – là thời điểm cây lúa cần nước liên tục. Để theo dõi mực nước, người dân có thể tự chế ống quan sát bằng ống nhựa PVC, khoan lỗ dọc thân, dài khoảng 30–40 cm, chôn giữa ruộng. Việc sử dụng ống giúp người dân biết được mực nước ngầm thay vì chỉ dựa vào cảm quan.

Không chỉ tiết kiệm chi phí, AWD còn giúp giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là metan – loại khí phát sinh mạnh từ ruộng lúa ngập liên tục. Theo một nghiên cứu của Viện Môi trường Nông nghiệp, việc áp dụng AWD đúng kỹ thuật có thể giảm tới 30–50% lượng metan phát sinh mỗi vụ. Trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050, những kỹ thuật như AWD mang giá trị thực tiễn rất cao nếu được nhân rộng.

Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng dễ dàng áp dụng kỹ thuật này. Một số vùng đồng bằng Bắc Bộ có địa hình trũng thấp, phụ thuộc nước trời hoặc thiếu hệ thống thủy lợi điều tiết nước phù hợp thì việc canh tác khô xen kẽ gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, tâm lý “giữ nước là giữ lúa” vẫn tồn tại ở nhiều vùng, khiến không ít nông dân e ngại khi thấy ruộng khô. Việc thay đổi thói quen, hướng dẫn kỹ thuật và có hệ thống hỗ trợ giám sát đóng vai trò then chốt để AWD được nhân rộng thực chất.

Một số mô hình điểm hiện nay đã kết hợp giữa AWD và canh tác lúa hữu cơ hoặc lúa – tôm, như tại Cà Mau, Sóc Trăng. Nhờ đất khô định kỳ, côn trùng không có điều kiện phát sinh mạnh, người dân có thể giảm hẳn thuốc bảo vệ thực vật, tạo ra sản phẩm sạch, bán được giá cao. Đây là những mô hình minh chứng cho việc kỹ thuật đơn giản nếu được áp dụng đúng cách có thể tạo nên thay đổi lớn.

AWD không phải là chìa khóa duy nhất để nâng cao hiệu quả trồng lúa. Nhưng trong bối cảnh tài nguyên nước suy giảm, khí hậu bất định và nông nghiệp buộc phải giảm phát thải, thì AWD là một trong những giải pháp thực tiễn nhất mà người nông dân có thể chủ động thực hiện mà không cần đến sự hỗ trợ quá nhiều từ bên ngoài. Sự khác biệt nằm ở chỗ: có đủ thông tin, đủ quyết tâm và có người đồng hành từ kỹ thuật đến tiêu thụ sản phẩm hay không. 

Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu


Tin xem thêm

Người sở hữu bộ sưu tập hơn 1.000 tờ báo "cổ"

Tin tức
01/07/2025 06:00

Ông Huỳnh Minh Hiệp, một kỷ lục gia và nhà sưu tầm nổi tiếng tại TP Hồ Chí Minh, đang sở hữu kho tàng vô giá: Bộ sưu tập hơn 1.000 tờ báo. Trong đó có nhật báo từng lưu h...

"Đòn bẩy tài chính" hỗ trợ thế hệ trẻ hiện thực hóa ước mơ an cư

Tin tức
01/07/2025 06:00

Vào ngày 26/6/2025, tại Hà Nội, Báo Thanh tra sẽ tổ chức hội thảo với chủ đề “Đòn bẩy tài chính hiệu quả, người trẻ sở hữu nhà”, với sự tham gia đại diện Ngân hàng Nhà nư...

100 bệnh nhi được can thiệp tim mạch thành công tại Bệnh viện Nhi Đồng Cần Thơ

Tin tức
30/06/2025 07:00

Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ vừa đánh dấu cột mốc quan trọng khi thực hiện thành công thủ thuật thông tim can thiệp cho 100 bệnh nhi mắc tim bẩm sinh đến từ các tỉnh khu vự...

Tưới ngập – khô xen kẽ: Thay đổi nhỏ cho bài toán lớn trồng lúa

Tin tức
30/06/2025 06:00

Kỹ thuật tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) đang nổi lên như một giải pháp thực tiễn, phù hợp với điều kiện canh tác lúa tại nhiều vùng đồng bằng. Không phải là công nghệ đắt đ...

Bán nông sản gắn thương hiệu người khác: Kéo dài đến bao giờ

Tin tức
30/06/2025 06:00

Nhiều mặt hàng nông sản Việt được người tiêu dùng quốc tế ưa chuộng nhưng lại hiếm khi mang tên Việt Nam khi ra thị trường. Phần lớn được đóng gói theo yêu cầu của nhà nh...

TP. Hồ Chí Minh phát động chương trình “Tick xanh trách nhiệm” trong thương mại điện tử

Tin tức
29/06/2025 07:00

Ngày 20/6, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức hội nghị sơ kết chương trình “Kiểm soát chất lượng hàng hóa trên địa bàn T...

Bắc Bộ đón mưa dông diện rộng cuối tháng 6

Tin tức
29/06/2025 06:00

Dự báo từ đêm 28/6 - 2/7, miền Bắc xuất hiện một đợt mưa dông diện rộng, khu vực miền núi và trung du có nơi mưa trên 500 mm, nguy cơ cao xảy ra ngập úng, lũ quét.

Khai mạc Triển lãm quốc tế chuyên ngành nông nghiệp và chăn nuôi

Tin tức
29/06/2025 06:00

Triển lãm quốc tế chuyên ngành nông nghiệp và chăn nuôi (Agri Vietnam & Livestock Vietnam) 2025 vừa chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (SECC),...

Chính thức khởi động Quỹ học bổng IMAP Light Up trị giá 10 tỷ đồng

Tin tức
28/06/2025 07:00

Sáng 22/6, Công ty Cổ phần Giáo dục và Đào tạo IMAP Việt Nam chính thức ra mắt Quỹ học bổng “IMAP Light Up” theo Quyết định số 964/2025/QĐ-IMAP. Buổi lễ diễn ra trang trọ...