Theo Tổng cục Hải quan, 5 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng chỉ đạt 386 triệu USD, giảm 58% so với cùng kỳ 2024. Riêng trong tháng 5, xuất khẩu tiếp tục đi xuống, đánh dấu tháng suy giảm thứ năm liên tiếp. Tỷ trọng sầu riêng trong nhóm rau quả xuất khẩu cũng giảm mạnh, từ 35% còn 17%.

Nguyên nhân chính đến từ thị trường Trung Quốc – nơi tiêu thụ 72% sản lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam – giảm mạnh nhập khẩu. Trong 5 tháng, doanh thu từ thị trường này chỉ đạt 278 triệu USD, giảm 67% so với cùng kỳ. Sự lao dốc của mặt hàng chủ lực này kéo tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả trong 5 tháng đầu năm xuống còn 2,3 tỷ USD, giảm 13,5%.

Theo các doanh nghiệp, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đang gặp nhiều trở ngại do nước này liên tục siết chặt các quy định kỹ thuật, đặc biệt là đối với hóa chất Vàng O – chất bị cấm vì nguy cơ gây ung thư.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết Trung Quốc cũng tăng cường kiểm tra dư lượng kim loại nặng, kiểm dịch thực vật và giám sát chặt mã số vùng trồng, khiến quá trình thông quan thêm phức tạp.

Trước rủi ro cao, nhiều doanh nghiệp chỉ dám xuất khẩu theo đơn hàng nhỏ lẻ, không ký hợp đồng lớn do lo ngại chậm thông quan sẽ khiến hàng hóa hư hỏng. Một số đơn vị thậm chí tạm dừng xuất khẩu để hoàn thiện hồ sơ, thủ tục.

Để khắc phục tình trạng này, ông Nguyên đề xuất thiết lập các phòng xét nghiệm chất cấm mini tại vùng trồng, tương tự mô hình của Thái Lan, nhằm xã hội hóa quy trình kiểm định từ gốc.

Theo đó, nông dân sẽ được kiểm tra ngay tại địa phương, cấp chứng nhận đạt chuẩn, trước khi hàng tiếp tục qua phòng lab do Trung Quốc công nhận để xét nghiệm lần cuối. "Kiểm soát từ gốc sẽ giúp quá trình thông quan thuận lợi hơn", ông nói.

Trong khuôn khổ hội đàm ngày 28/5 giữa Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Tổng cục trưởng Hải quan Trung Quốc, hai bên đã thống nhất tăng thời gian làm việc và bổ sung nhân lực tại cửa khẩu nhằm giảm tình trạng ùn tắc vào mùa vụ cao điểm.

Trung Quốc cũng đã cập nhật thêm 829 mã số vùng trồng và 131 cơ sở đóng gói của Việt Nam đủ điều kiện xuất khẩu sầu riêng. Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, đây là bước tiến kỹ thuật quan trọng, tạo động lực cho doanh nghiệp và nông dân.

Việt Nam cũng đề xuất ba hướng hợp tác gồm: điều chỉnh chính sách an toàn thực phẩm theo hướng thuận lợi hơn; đẩy nhanh tốc độ thông quan; và phê duyệt thêm các phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn kiểm định Cadimi, Vàng O... Đồng thời, Việt Nam đã gửi báo cáo chứng minh nỗ lực kiểm soát toàn bộ chuỗi từ sản xuất, sơ chế đến xuất khẩu nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ thị trường Trung Quốc. 

Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu